Hava Kalitesi İndeksi

Modern yaşamın getirdiği şehirleşmenin bir sonucu olan hava kirliliği, yerel ve bölgesel olduğu kadar küresel ölçekte de etki alanına sahiptir. Hava kirliliğinin insan sağlığına önemli etkileri olması sebebiyle, hava kalitesi konusuna tüm dünyada büyük önem verilmektedir. Hava kirliliği problemlerini çözmek ve strateji belirlemek için, bilimsel topluluk ve ilgili otoritenin her ikisi de atmosferik kirletici konsantrasyonlarını izlemek ve analiz etmek konusuna odaklanmışlardır (Kyrkilis vd., 2007). Otoritelerin hava kalitesinin korunması ve iyileştirilmesi konusunda sorumluluklarının yanı sıra, halk sağlığını doğrudan etki eden bir konu olması sebebiyle, kamuoyuna iletişim araçları vasıtasıyla hava kirliliği güncel bilgilerini sunması da sorumlulukları arasındadır. Ancak farklı kirleticilere ait ölçümleri anlamak bu konuda çalışan bir bilim insanı için mümkün olsa bile genel halk ve yerel otoriteler için oldukça zor olmaktadır. Bu sebeple, hava kirliliğinin/hava kalitesinin durumunu kamuoyuna açıklarken halkın kolayca anlayabileceği bir sınıflama sistemi kullanılmaktadır. Tüm dünyada yaygın olarak kullanılan, Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) denilen bu sınıflama sistemi ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonlarına göre hava kalitesini iyi, orta, kötü, tehlikeli vb. şeklinde derecelendirme yapılmaktadır. Dünyanın pek çok ülkesinde indeks hesaplanmasında kullanılan yöntem ve kriterler, kendi ülkelerinde uygulanan hava kalitesi standartlarına uygun şekilde oluşturulmuştur.

Ulusal Hava Kalitesi İndeksi, EPA Hava Kalitesi İndeksini ulusal mevzuatımız ve sınır değerlerimize uyarlayarak oluşturulmuştur. 5 temel kirletici için hava kalitesi indeksi hesaplanmaktadır. Bunlar; partikül maddeler (PM₁₀), karbon monoksit (CO), kükürt dioksit (SO₂), azot dioksit (NO₂) ve ozon (O₃) dur.

HAVA KALİTE İNDEKSİ (EPA)

Hava Kalite İndeksi*	SO2  (µg/m3)		NO2 (µg/m3)	CO (µg/m3)	O3   (µg/m3)		PM10 (µg/m3)	PM2.5  (µg/m3)
	1 Sa.Ort.	24 Sa.Ort.	1 Sa.Ort.	8.Sa.Ort.	8 Sa.Ort	1 Sa.Ort.	24Sa.Ort	24Sa.Ort
0-50	0-93		0-102	0-5,2	0-108		0-54	0.0-12,0	İyi
51-100	94-200		103-192	5,3-11	109-248		55-154	12,1-35,4	Orta
101-150	201-493		193-689	11,1-14,5		249-328	155-254	35,5-55,4	Hassas
151-200	494-810		690-1242	14,6-18		329-408	255-354	55,5-150,4	Sağlıksız
201-300		811-1609	1243-2380	18,1-35,5		409-808	355-424	150,5-250,4	Kötü
301-400		1.610-2.141	2.381-3.145	35,6-47,1		809-1.008	425-504	250,5-350,4	Tehlikeli
401-500		2.142-2.674	3.146-3.910	47,2-58,8		1.009-1.208	505-604	350,5-500,4	Tehlikeli

Not:

Ozon ölçümlerinde saatlik ortalama 249 ve üzeri ise saatlik indek kullanılır.
So₂ Ölçümlerinde So₂ saatlik ölçüm değeri 811 ve üzeri ise 24 saatlik ortalama alınır ve indeks buna göre belirlenir.

İNDEKS HESAPLANAN PARAMETRELER

Parametre	SO2[µg/m³]	NO2 [µg/m³]	CO [µg/m³]	O3 [µg/m³]	PM10 [µg/m³]
	1 Saat Ortalama	1 Sa. Ort.	8 Sa. Ort.	8 Sa. Ort.	24 Sa. Ort.
Ulusal Sınır Değer	380	260	10.000	120	60
AB Üye Ülkeleri Sınır Değer	350	200	10.000	120	50